Miażdżyca jest ciężką przewlekłą chorobą układu krążenia. Polega na tworzeniu się wewnątrz tętnic złogów, powstałych z blaszek miażdżycowych. Te składają się głównie w frakcji cholesterolu LDL, czyli tak zwanego złego cholesterolu. LDL to cholesterol, który ma tendencję do odkładania się w naczyniach, w przeciwieństwie do HDL, który wymiata stamtąd LDL. Bardzo często jednak społeczeństwo zapada na chorobę miażdżycową wskutek nieprawidłowego żywienia i niezdrowego stylu życia. Główną grupą ryzyka są tu mężczyźni po 40. roku życia palący papierosy i pijący alkohol. Miażdżyca może występować również u kobiet, gdyż jest zależna przede wszystkim od odżywiania, jednak występuje u nich znacznie rzadziej. Co oznacza nieprawidłowe odżywianie, sprzyjające odkładaniu się blaszek miażdżycowych? Przede wszystkim jest to spożywanie większej ilości tłuszczów zwierzęcych, z przewagą nad tłuszczami roślinnymi wysokiej jakości. Gdy blaszki miażdżycowe utworzą wewnątrz tętnic złogi, wtedy światło naczynia krwionośnego zmniejsza się i krew nie jest w stanie przepływać przez nie pod odpowiednim ciśnieniem. Może to powodować zmniejszony napływ krwi do serca, a w konsekwencji zawał mięśnia sercowego. Z niezdiagnozowaną miażdżycą można żyć nawet przez wiele lat. Daje ona objawy dopiero po długim czasie, gdy światło naczyń jest już na tyle zablokowane, że chory zaczyna odczuwać spore duszności nawet przy niewielkim wysiłku, ponadto kłuje go w piersiach. Z chorobą niedokrwienną serca wiążą się też inne objawy, takie jak nadciśnienie oraz bóle głowy, i to zwykle one prowadzą chorego po raz pierwszy do kardiologa w celu zdiagnozowania choroby.
Jak to się dzieje, że społeczeństwo zapada na miażdżycę? W Polsce pomimo coraz większej świadomości społeczeństwa na temat odżywiania, panuje wciąż pewien styl odżywiania, który niewiele ma wspólnego ze zdrowiem. Nasza codzienna dieta jest pełna węglowodanów, mięsa, tłuszczu, a także nabiału. Tłuszcze zwierzęce, na których smażymy potrawy, które traktujemy jako omastę do ziemniaków, czy spożywamy w postaci serów, mleka oraz mięs, są to tłuszcze nasycone, zawierające duże ilości HDL. W Polsce spożywa się też duże ilości jajek – we wszelkich ciastach lub jako jajecznicę czy panierkę do kotletów. Niestety, zmienić nawyki młodych ludzi jest stosunkowo łatwo, nieco trudniej nakłonić do tego starszych ludzi. Trudno jest im wytłumaczyć, by do potraw stosowali raczej oliwę z oliwek, którą można smarować kanapki zamiast masła, lub aby nie stosowali omasty ze skwarkami do ziemniaków czy kasz. Stąd też tak wielu starszym ludziom dokucza miażdżyca, tak wielu ich jest zagrożonych udarem serca. Na szczęście świadomość młodych ludzi w tej kwestii zmienia się i istnieje pewna szansa, że miażdżyca wyjdzie z niechlubnego rankingu najczęstszych chorób cywilizacyjnych, na którym znajduje się obecnie na pierwszym miejscu. Młodzi ludzie nie przepadają obecnie za tłustymi, ciężkimi potrawami naszych babć. Coraz częściej sięgają po sałatki, tłuszcze roślinne wybierają zamiast zwierzęcych, spożywają dużo więcej owoców i warzyw niż nasi rodzice czy dziadkowie.
Jeśli chodzi o to, czym jest dieta miażdżycowa – jadłospis takiej diety powinni ułożyć sobie szczególnie opiekunowie osób chorujących na miażdżycę. Tak naprawdę dieta dla osób chorujących na miażdżycę nie jest specjalnie restrykcyjna. Polega ona głównie na stosowaniu zamienników dotychczasowo stosowanych niezdrowych potraw na produkty lżejsze, zawierające więcej HDL. Najistotniejsze w odżywianiu osób chorych na miażdżycę, jest to, aby zmienili swoje dotychczasowe nawyki – głównie kulinarne. Nie muszą rezygnować ani z mięs, ani z nabiału czy tłuszczy. Powinni jedynie wybierać je świadomie i z pełną odpowiedzialnością. W diecie miażdżycowej najważniejszym do osiągnięcia celem jest obniżenie poziomu cholesterolu LDL, a o ile to możliwe – całkowitego cholesterolu we krwi. Dzięki temu zapobiegnie się dalszemu odkładaniu blaszek miażdżycowych. Można również dietą spróbować wyjść z miażdżycy, choć osiągnięcie pełni sprawności jest raczej nierealne. Można jednak przy diecie bogatej w HDL spróbować cofnąć zmiany miażdżycowe i pozbyć się zalegających złogów w tętnicach.
Podstawowym założeniem jest więc rezygnacja z mięs tłustych w ogóle. Polecanymi gatunkami jest duszona wołowina, mięso z kurczaka czy indyka, dziczyzna. Nie powinno się spożywać natomiast wątróbki, która jest bardzo bogata w cholesterol! Produktem, który budzi wiele kontrowersji są jaja kurze. Wbrew obiegowej opinii, nie są one istotnym zagrożeniem dla osób chorych na miażdżycę, gdyż nie zwiększają poziomu cholesterolu we krwi. Należy jednak oczywiście spożywać je z umiarem – w ilości kilku sztuk tygodniowo maksymalnie. Spożywając produkty mleczne, najlepiej wybierać te o obniżonej zawartości tłuszczu. Dobrym pomysłem jest również spożywanie twarogów kozich lub owczych, a także mleka roślinnego. Nie należy jednak całkowicie rezygnować z nabiału. Ważnym elementem diety miażdżycowej jest rezygnacja z tłuszczy takich jak masło i smalec, ale również utwardzona margaryna zawierająca dużo tłuszczy trans. Do smażenia najlepszy będzie olej rzepakowy. Sałatki i surówki najlepiej wzbogacać oliwą z oliwek, olejem lnianym lub innymi olejami tłoczonymi na zimno, które zawierają duże ilości kwasów wielonienasyconych, wpływających korzystnie na poprawę zdrowia chorych na miażdżycę. Oczywiście warto również wystrzegać się cukrów prostych, a mąkę pszenną zamienić na produkty z pełnego ziarna. W diecie chorego powinny się znajdować także duże ilości warzyw niskoskrobiowych oraz owoce.
Jako że większość osób chorujących na miażdżycę to ludzie starsi o wrażliwych żołądkach i zmniejszonych możliwościach gryzienia pokarmów twardych, należy uwzględnić te kwestie w jadłospisie. Produkty pełnoziarniste mogą być trudne w trawieniu, więc w tym przypadku zaleca się jednak produkty z białej mąki, bardziej lekkostrawne. Po dobry jadłospis uwzględniający wszystkie potrzeby chorego, najlepiej udać się do profesjonalnego dietetyka.
